Πότε αντιμετωπίσατε πρώτη φορά αθλητή με συμπτώματα κατάθλιψης;
«Καταρχάς ευχαριστώ για την πρόσκληση για ένα θέμα που πραγματικά είναι ταμπού στον επαγγελματικό χώρο του ποδοσφαίρου. Είμαι 11 χρόνια τώρα στην ΑΕΚ, από το 2008 ουσιαστικά. Αυτό που έχω εισπράξει εγώ στο θέμα της κατάθλιψης, στο θέμα των ψυχολογικών διαταραχών στο ποδόσφαιρο, δεν είναι παραπάνω από 4-5 ποδοσφαιριστές-αθλητές που έχω συναντήσει. Η πρώτη φορά ήταν εντυπωσιακή πραγματικά, διότι ο ποδοσφαιριστής που δεν ήταν Έλληνας, αλλά ξένος, είχε επίσημη κατάθλιψη, με την έννοια ότι εισέπραττε στον εαυτό του μια ματαίωση, μια τάση να απομονωθεί. Δεν έβρισκε χαρά σε αυτό που κάνει. Μου έκανε εντύπωση γιατί ήταν πολύ επιτυχημένος, πολύ γνωστός στο εξωτερικό, με πάρα πολλά χρήματα, μεγάλη επιτυχία, τρόπαια και τα λοιπά. Αλλά σε μια νεαρή ηλικία, αυτή που συνήθως συμβαίνει αυτό, δηλαδή στα 20-30, βίωσε την αδυναμία του να μην μπορεί να βγει ακόμα κι από το σπίτι, δεν είχε καμία διάθεση, δεν έβρισκε κανένα νόημα ούτε να παίξει ποδόσφαιρο, ούτε να ασχοληθεί με τον αθλητισμό. Κι αν δεν ζητούσε τη βοήθεια τη δική μου, γιατί εδώ στην Ελλάδα δεν έχουμε την δυνατότητα να έχουμε εξειδικευμένο προσωπικό, δηλαδή ψυχολόγους, δεν θα το ανακαλύπταμε ποτέ και δεν θα βοηθούσαμε. Δόξα τω Θεώ, πήγε πολύ καλά, γιατί απευθυνθήκαμε σε ειδικό και κατάφερε να το ξεπεράσει. Αλλά ήταν πολύ εντυπωσιακό όλο αυτό. Αυτή ήταν η πρώτη φορά.
Αντιμετώπισα κι άλλους αθλητές. Το πιο συνηθισμένο είναι όταν προκύπτει από θέμα τραυματισμού. Αν είναι μακροχρόνιος επηρεάζει πολύ συναισθηματικά. Κυρίως αυτό που βιώνουν είναι η αδυναμία του να συμμετέχουν σε αυτή την ομάδα, να είναι μέσα στο γκρουπ. Το ότι μπαίνει στη διαδικασία το μυαλό να σκεφτεί για το θέμα της καριέρας του, αν αύριο θα επηρεάσει την απόδοσή του, για το μέλλον. Και όταν είναι μακροχρόνιος ο τραυματισμός, για πολλούς μήνες μπορεί να απέχει από το σύνολο της ομάδας, από αστεία, αποστολές, προπονήσεις. Επηρεάζει αρκετά ψυχολογικά. Και είχα βιώσει περίπτωση νέου παιδιού, ο οποίο σταμάτησε το ποδόσφαιρο επειδή δεν μπορούσε να ξεπεράσει αυτό το ψυχολογικό, έναν μακροχρόνιο τραυματισμό. Του ήρθε φόβος ότι “δεν θα παίξω ξανά στο ίδιο επίπεδο”. Εξελίχθηκε σε ήπιας μορφής κατάθλιψη, η οποία όμως δεν τον άφησε να προχωρήσει και να εξελιχθεί και να δούμε τι ποδοσφαιριστής θα γινόταν».
Τι άλλες αιτίες, εκτός από τον τραυματισμό, μπορούν να φέρουν τον ποδοσφαιριστή σε αυτή την κατάσταση;
«Μία από τις βασικότερες αιτίες που ένας ποδοσφαιριστής ή ένας αθλητής μπορεί να φτάσει στο φάσμα της κατάθλιψης είναι η μεγάλη πίεση που δέχεται. Το ποδόσφαιρο είναι ένα επάγγελμα με ημερομηνία λήξης. Εκτός από την πίεση που δέχεται μέσα από το ίδιο το επάγγελμα, να μην κάνει λάθος στην προπόνηση, να δεχθεί κριτική από συμπαίκτες ή προπονητή, να έχει καλή απόδοση στο παιχνίδι, δέχεται ο σημερινός ποδοσφαιριστής μια μεγάλη πίεση από αυτό που ονομάζουμε Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Πρέπει να φτιάξει μια δημόσια εικόνα, μια περσόνα, η οποία να είναι αποδεκτή στον περίγυρό του, στις εφημερίδες, σε όλα αυτά. Αυτό για πάρα πολλούς δεν είναι εύκολο να το διαχειριστούν, αυτή η πίεση. Υπάρχει επίσης η καθαρά γενετική προδιάθεση, γιατί ξέρουμε σήμερα ότι η κατάθλιψη συσχετίζεται με γονίδια και ορμόνες, σεροτονίνη, ντοπαμίνη, τεστοστερόνη, υπάρχει γενετική προδιάθεση και υπάρχουν γονίδια που εκφράζονται κατά ένα 70% στον εγκέφαλο, άρα ξέρουμε ότι επηρεάζονται οι εγκεφαλικές λειτουργίες. Υπάρχει προδιάθεση σε ορισμένους από εμάς, άρα και σε αθλητές. Αν έχουν μια θετική στάση απέναντι σε αυτά που συμβαίνουν, άσχημα ή θετικά, είναι πιο εύκολο να ξεπεράσουν αυτές τις δυσκολίες.
Μια άλλη αιτία είναι η αυξημένη ηλικία. Το να φτάσει ένας ποδοσφαιριστής κοντά στο να αποσυρθεί, να συνταξιοδοτηθεί. Στο εξωτερικό γύρω στα 28 θεωρείσαι σχεδόν βετεράνος, φτασμένος ποδοσφαιριστής. Αν σκεφτούμε ότι στα 34-35 ένας ποδοσφαιριστής είναι πολύ κοντά στα να σταματήσει αυτό με το οποίο ασχολείται από τα 10-12 στις ακαδημίες, είναι πολύ κοντά στο φάσμα του να απογοητευτεί. Ή αν δεν μπορέσει να το αντιμετωπίσει καλά στον περίγυρό του ή όσον αφορά τα σχέδια που έχει για το μέλλον, μπορεί να πέσει στην κατάθλιψη. Εάν σε αυτό προστεθεί και το γεγονός ότι μπορεί να σταματήσει αιφνιδίως την καριέρα του λόγω ενός τραυματισμού, για παράδειγμα, στα 33-35, που δεν θα του επιτρέψει να επανέλθει πολύ γρήγορα, ή αν δεν βρεθεί ομάδα, αν του πει η ομάδα του ότι πρέπει να σταματήσει, είναι ακόμα ένας επιβαρυντικός παράγοντας. Άλλες αιτίες είναι οι διαταραχές ύπνου, να μην κοιμάσαι δηλαδή, το αλκοόλ, η κατάχρηση. Άλλοι λόγω πίεσης υπερβαίνουν αυτό που λέμε κοινωνικά αποδεκτή κατανάλωση αλκοόλ. Άλλες αιτίες που μπορώ να φανταστώ και ίσως δεν το αξιολογούμε είναι αυτό που ονομάζουμε burnout, να καείς. Από τι; Από την υπερβολική έκθεση στην άθληση. Φαντάσου ότι αυτή την περίοδο που μιλάμε υπάρχουν ποδοσφαιριστές που ασχολούνται με το ποδόσφαιρο, την προπόνηση και τις διάφορες διοργανώσεις, από 9-10 μήνες. Το χρονικό όριο που μένουν ελεύθεροι και μπορούν να φορτώσουν τις μπαταρίες τους είναι πάρα πολύ μικρό, ειδικά αν έχουν διεθνείς διοργανώσεις. Αυτό οδηγεί σε μεγάλη σωματική καταπόνηση, αλλά και σε πνευματική καταπόνηση. Αν υπάρχει και κάποιος άλλος από τους προδιαθεσικούς παράγοντες, μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη».
Πώς το αντιμετωπίζεις;
«Καταρχάς είναι δύσκολο να τον εντοπίσεις. Είναι ένα θέμα ταμπού, όπως είπαμε. Ο ποδοσφαιριστής επειδή είναι δημόσιο πρόσωπο εκτίθεται, δεν θα σου το πει. Δεν θα το πει εύκολα. Δεν θα σου ανοιχτεί ακόμα κι αν έχεις πολύ καλές σχέσεις, είσαι επαγγελματίας γιατρός. Σε θεωρεί μέλος του σταφ της ομάδας και φοβάται να ανοιχτεί γιατί θεωρεί ότι είναι κάτι κακό. Με αυτόν τον τρόπο χάνουμε περιστατικά και δεν μπορούμε να προσφέρουμε βοήθεια στο αρχικό στάδιο, δηλαδή στο στάδιο που μπορείς να το αντιμετωπίσεις πιο εύκολα. Αλλά μπορείς να καταλάβεις όταν ξέρεις κάποια από τις αιτίες που αναφέραμε και δεις μια αλλαγή στη συμπεριφορά του αθλητή, μια δυσθυμία, μια ευερεθιστότητα, θυμό, απόσυρση, ότι δεν είναι αυτός που ήταν. Να καταλάβεις ότι κάτι δεν πάει καλά, κάτι συμβαίνει. Μου είχε τύχει ένα περιστατικό πάλι με ξένο, μάλλον ήταν δύο διαφορετικοί, που είχαν βιώσει ένα τραυματικό γεγονός πέρα από το ποδόσφαιρο, μια απώλεια αγαπημένου προσώπου και αυτό τους επηρέασε βαθύτατα. Ο ένας έβγαζε κρίσεις πανικού, φόβο για πράγματα που εγώ κι εσύ δεν φοβόμαστε. Ο άλλος ποδοσφαιριστής νόμιζε ότι κάθε φορά κάτι θα πάθει, κάτι θα του συμβεί. Κι αυτά είναι προάγγελοι ή προσυμπτώματα κατάθλιψης. Αυτό μόνο από την εμπειρία ή την τριβή, την ενασχόλησή σου με διάβασμα, αντίστοιχα άρθρα κτλπ μπορείς να το αξιολογήσεις και να διακρίνεις πραγματικά ποιος έχει κάποιο πρόβλημα ή είναι πολύ κοντά στο να το εμφανίσει. Και πάντα πρέπει να συμπεριφερθείς με διακριτικότητα, να κερδίσεις την εμπιστοσύνη του ποδοσφαιριστή, να μην τον εκθέσεις, να μην τον προσβάλλεις. Και η προσέγγισή σου πρέπει τελικά να είναι τέτοια ώστε να του προσφέρεις βοήθεια, να μην του κάνεις και κακό κιόλας.»
Στην Ελλάδα όπου υπάρχει αρκετή αβεβαιότητα στο οικονομικό, με παίχτες να χάνουν μισθούς ή να τους χρωστάνε πολλά, είναι ένας ακόμα λόγος; Κυρίως όταν φτάνουν κοντά στο τέλος της καριέρας;
«Ναι, συμβαίνει. Λίγες είναι οι ομάδες που εν μέσω κρίσης μπορούν να ανταπεξέρχονται οικονομικά στα θέλω και στα πρέπει σαν εταιρεία και αυτός είναι ένας λόγος που επηρεάζει πάρα πολύ τους ποδοσφαιριστές, ειδικά όταν τους βλέπεις στη δύση της καριέρας τους και δεν έχουν κατορθώσει να ξεχωρίσουν το δημόσιο πρόσωπο από το ιδιωτικό και δεν έχουν σκεφτεί ήδη στο μυαλό τους ότι “εγώ θα αποσυρθώ ή θα σταματήσω” και να έχω βάλει στα σκαριά κάτι να κάνω είτε στο χώρο του ποδοσφαίρου, είτε κάτι διαφορετικό. Εκεί είναι πολύ έντονη η εμφάνιση τέτοιων συμπτωμάτων και παθολογικών διαταραχών».
Τι μπορεί να κάνει το ποδόσφαιρο για να είναι πιο κοντά στους ανθρώπους αυτούς;
«Πρώτον είναι η ενημέρωση, αυτό εδώ που έχεις προσπαθήσει εσύ να κάνεις είναι ένα πολύ καλό βήμα. Πρέπει να πείσουμε πρώτα από όλα τους αθλητές μας ότι η κατάθλιψη, οι κρίσεις πανικού, οι φοβίες που μπορούν να έχουν και οποιαδήποτε άλλη ψυχοπαθολογία δεν είναι ταμπού, δεν είναι κάτι που είναι μπαμπούλας, ότι πρέπει να το κρατήσουμε κρυφό μέσα μας. Είναι μια διαταραχή, μια πάθηση, όπως εμφανίζουν για παράδειγμα έναν τραυματισμό μυϊκό ή κάτι άλλο στο σώμα τους, έτσι πρέπει να αντιμετωπίζουν κι αυτά. Άρα πρέπει να έχουν το θάρρος να το πουν. Δηλαδή να το εκφράσουν, να το μοιραστούν με τους υπόλοιπους. Αυτό θα βοηθήσει κι άλλους ανθρώπους, κι άλλους αθλητές που το βιώνουν και μπορεί να μην έχουν καταλάβει τι ακριβώς βιώνουν, να το εκφράσουν και να το μοιραστούν με τους υπόλοιπους. Αυτό είναι ένα κομμάτι, η ενημέρωση, η πρόληψη. Το άλλο κομμάτι είναι ότι θα πρέπει επιτέλους οι οργανισμοί, οι ποδοσφαιρικές ομάδες, να επενδύσουν σε αυτό που λέγεται αθλητική ψυχολογία, θα πρέπει να υπάρχει το εξειδικευμένο προσωπικό που να μπορεί να σταθεί δίπλα στον ποδοσφαιριστή, να καταλάβει αν συμβαίνει κάτι ή αν συμβαίνει να μπορέσει να προσφέρει την κατάλληλη βοήθεια. Αυτή τη στιγμή, τον ρόλο τον παίζουν στην Ελλάδα τουλάχιστον οι προπονητές, γιατί είναι αυτοί που βρίσκονται πιο κοντά στους ποδοσφαιριστές, ο γιατρός και ενδεχομένως κάποιοι από το γύρω-γύρω περιβάλλον του ποδοσφαιριστή, το πολύ κοντινό. Δεν έχουμε αυτό που ονομάζουμε αθλητικό ψυχολόγο, που στο εξωτερικό είτε επικουρικά, είτε στο σταφ της ομάδας, προσφέρει βοήθεια».
Στις ακαδημίες;
«Ναι. Θα πρέπει να δομήσεις μια τέτοια προσωπικότητα σε έναν αθλητή που να μπορεί εύκολα να αντιμετωπίσει την απόρριψη, την κακουχία, την δυσκολία, τον τραυματισμό, την αποτυχία του να μην εκπληρώσει τα όνειρα και τις φιλοδοξίες του. Γιατί υπάρχουν ποδοσφαιριστές που έχουν υπέρμετρες φιλοδοξίες, που δεν είναι για παράδειγμα σχετικές με την πραγματικότητα. Άρα ένα παιδάκι με όνειρα και φιλοδοξίες θα πρέπει να το μάθεις να πειθαρχήσει και να αντιμετωπίσει αυτές τις δύσκολες καταστάσεις που μελλοντικά μπορεί να τον φέρουν σε μια δύσκολη κατάσταση. Δεν είναι μόνο η κατάθλιψη, είναι και η απογοήτευση, πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσεις μια αποτυχία, να μάθεις από αυτή».
Στον Άγιαξ, έχοντας καταλάβει πόσο ρόλο παίζει ο εναλλακτικός δρόμος, δεδομένου του ότι λίγοι μόνο θα εκπληρώσουν το όνειρό τους, τους προετοιμάζουν από μικρή ηλικία
«Στο εξωτερικό είναι φοβερό αυτό που συμβαίνει. Δεν έχω παραστάσεις από Άγιαξ, έχω όμως από την Μπαρτσελόνα. Πήγα πρόσφατα για δέκα μέρες στο προπονητικό κέντρο και στα μικρά παιδιά, γύρω στα 200, τους μαθαίνουν από πολύ μικρή ηλικία ότι είναι ευλογημένα προφανώς που βρίσκονται σε μια μεγάλη ομάδα όπως η Μπάρτσα, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να μάθουν ότι το ποδόσφαιρο δεν είναι το παν στη ζωή. Πηγαίνουν στο σχολείο, πρέπει μάθουν μια τέχνη, να πάρουν ένα πτυχίο. Θεωρούν ότι πρέπει να είσαι εξαιρετικά ευφυής για να παίξεις ποδόσφαιρο, να έχεις μια ευφυΐα, θα πρέπει να είσαι μορφωμένος, όχι απαραίτητα με πτυχία. Τους μαθαίνουν να λειτουργούν συλλογικά, ομαδικά να σέβονται, μαθαίνουν από πολύ μικρή ηλικία να κουβαλούν τα παπούτσια τους, τα νερά τους, να ζήσουν την παιδική ή την εφηβική τους ηλικία, προφανώς με προσανατολισμό το ποδόσφαιρο. Αλλά αυτά είναι πολύ σημαντικά στοιχεία τα οποία πρέπει να τα μπολιάσεις, δηλαδή πρέπει να “εμβολιάσεις” τον ποδοσφαιριστή από πολύ μικρή ηλικία για να τον συνοδεύουν στην υπόλοιπη καριέρα του».
Πηγή: gazzetta.gr
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
